سبکی تحمل ناپذیر هستی

ب روی مبل، روبه‌روییمان نشسته بود و داشت از دوسپسرش می‌گفت. پسره بهش گفته بود تو مگر عزت نفس نداری که انقدر به من زنگ می‌زنی، بگذار من هم یکبار به تو زنگ بزنم. دلم می‌خواست پسره جلویم بود و خرخره‌اش را می‌جویدم و بهش می‌گفتم حالا یکی آدمت حسابت کرده باید اینطوری بهش بگویی؟ اصلا چطور رویت شد همچین حرفی بزنی. البته این مقدار عصبانیت و غلیان احساسات توی درون خودم بود و نمود بیرونی‌اش تنها وایی بود که گفتم.  آدم معمولا اینطور موقع‌ها برای اینکه دوستش را آرام کند ذهنش را شخم می‌زند که از تجربه‌های تلخ خودش بگوید، حالا مهم نیست که این یادآوری چقدر خودش را ناراحت می‌کند. یک جور از خودگذشتگی‌ست. گفتم حالا بدتر از این نیست که من با یکی بودم بهم گفت وقتی غذا می‌خوری دهانت صدا می‌دهد. تا چند وقت هرجا می‌نشستم از این و آن می‌پرسیدم دهنم واقعا صدا می‌دهد؟

حرفم ب را به خنده انداخت و آرام‌ترش کرد، انقدر آرام که پیشنهاد داد برویم سه تایی نان و شام درست کنیم. آرد و آب و ماست و نمک و روغن زیتون و بکینگ پودر را باهم قاطی کردیم و افتادیم به ورز دادن خمیر.

راستش من توی دلم خوشحال بودم که ب و دوستپسرش به هم زده‌اند چون در تمام مدت رابطه‌شان دلم می‌خواست بگویم این کیه که باهاش دوستی ولش کن نمی‌بینی چقدر ناراحتت می‌کنه. ولی به خاطر اینکه ب را ناراحت نکنم هیچ وقت مستقیم نگفته بودم. حالا هم که گفته بود به هم زده‌اند خوشحالیم را زیر یک عالمه زرورق پیچیده بودم و دست آخر گفته بودم به نظر باید به خودتان فرصت بدهی و نباید سریع تصمیم بگیری و پیش خودم فکر کرده بودم که چقدر با سیاست.

ب گفت دلش از این زندگی خیلی گرفته و من هم تصدیقش کردم. می‌گفت انقدر همه درگیر واکنش نشان دادن به این موضوع و آن موضوع‌اند که دیگر دغدغه‌های روزمره به چشم نمی‌آید. همه تشنه واکنش‌اند و زندگی عادی از یاد رفته. گفتم آره انگار تویی که به چیزهای روزمره فکر می‌کنی آدم زبونی هستی. هر روز دارد یک اتفاق تازه می‌افتد و همین باعث می‌شود درباره هرچی به غیر از این اتفاقات بخواهی حرف بزنی پوچ و بی‌ارزش به نظر برسد. مثل پدرم گل کرده بودم و داشتم سخنرانی می‌کردم. گفتم وقتی از دیگران مثلا می‌پرسی غذا چی درست کنم یک جوری نگاهت می‌کنند که یعنی این الان مهمترین مسئله زندگی تو است؟ یک چیزی می‌خوریم دیگر. گفتم من که دیگر اعتماد به نفس حرف زدن با کسی را ندارم. همه‌اش فکر می‌کنم حرف‌هایم بی‌اهمیت است و چرا اصلا بگویمشان. اینطوری است که از صبح تا شب شاید دو سه جمله گفته باشم. ب گفت او هم همینطوری است چون اصلا آدمی نیست که بخواهد باهاش حرف بزند و س هم گفت که او هم از بچگی تقریبا همینطوری بوده.

سه تا آدم هم نظر خورده بودیم به پست هم یا ترجیح می‌دادیم روی حرف همدیگر حرف نزنیم البته موضوع اختلاف‌برانگیزی هم وجود نداشت. س چون دست‌های قوی‌‌تری داشت مشغول ورز دادن خمیر شد و من و ب هم شام را آماده می‌کردیم. ب سالاد درست می‌کرد و من برای املت داشتم گوجه‌ها را رنده می‌کردم. شب خیلی آرامی بود و من ته دلم خوشحال بودم که آمده‌ایم خانه ب.. خانه‌اش خیلی سوت و کور بود ولی به دل می‌نشست. داشتم به چند دقیقه بعد که دیگر آنجا نبودیم فکر می‌کردم. حوصله‌اش سر نمی‌رفت؟ چی کار می‌کرد؟ تلویزیون نداشت و اهل اینترنت هم که نبود. کاش من جای ب بودم. خوب بلد بود چطور خودش را سرگرم کند. هیچ وقت ندیدم از حوصله‌سررفتگی گله کند. ب یکی از نقاط روشن زندگی من بود بدون اینکه خودش بداند همچنین حسی بهش دارم. همیشه تصمیم‌های شجاعانه می‌گرفت. از محل کارش استعفا داده بود، چون باعث استرسش میشد. توی خانه فرانسه درس می‌داد. وقتی ازش پرسیده بودم از بی‌پولی نمی‌ترسی گفته بود نه بالاخره یه طوری می‌گذرد دیگر. قناعت کردن را خوب بلد بود برعکس من و از آن مهمتر در لحظه زندگی کردن و نترسیدن را. وقتی می‌رفت مغازه دوتا چهارتا می‌کرد که چی بخرد و چی نخرد. وقتی بهش می‌گفتم بیا بریم کافه یا شام را بیرون بخوریم اول حساب می‌کرد ببیند ولخرجی هست یا نه. شب‌هایی که می‌آمد خانه ما خیلی زیاد نمی‌ماند که مجبور نشود آژانس بگیرد. حساب دوتا چهارتای زندگی را داشت، هرچند از بیرون ممکن بود سختگیری به نظر آید.

ب توی این خانه تنها زندگی می‌کرد و اجاره را از پس‌اندازش می‌داد. رابطه من و ب در این دو سه سالی که باهم دوست بودیم خیلی فراز و نشیب داشته. گاهی از هم خیلی دوریم و گاهی خیلی نزدیک. مثل امشب. ب شب عید برایم نوشته که دوست دارد امسال دوستیمان به هم نزدیک‌تر شود و این باعث شده که من گریه‌ام بگیرد.  خوب شد این را جلوی خودم نگفت چون انقدر می‌زدم توی سر خودم که مگر من کی‌ام که تو به من نزدیک شوی که حتما به گه خوردن می‌افتاد. 

 چشمم افتاد به کتابی که روی میز بود. تمرین نوشتن یا همچین چیزی بود اسمش. خب آدم اگر بخواهد بنویسد می‌نویسد دیگر . همینکه شروع به نوشتن کنی مگر خودش تمرین نیست؟ رفتم ببینم تویش چی نوشته. درباره این بود که نوشتن را از کجا شروع کنیم یا چطور احساس را در نوشتن دخیل کنیم. عناوینش زیاد جذبم نکرد چون احساس چیزی نیست که با آموزش بتوانی وارد نوشته کنی. به قول آن آقا نوشتن احتیاج به حضور قلب دارد. ب گفت یعنی چی حضور قلب؟ گفتم یعنی چیزی که می‌نویسی به دلت باشد، قلبت با نوشته باشد. حالا اگر نویسنده آنجا بود احتمالا می‌گفت تو گه خوردی که حرف من را اینجوری تفسیر می‌کنی.   

در این فاصله که من اینطرف بودم آنها خمیر را پهن کرده بودند توی ماهیتابه. ب انگار برقش وصل شده باشد یکدفعه گفت ایدئولوژی. آدم‌ها خیلی درگیر ایدئولوژی‌اند و هر سوال یا فکری که مخالف ایدئولوژی‌شان باشد را پس می‌زنند. گفت که چند وقت پیش سوال ساده‌ای از آشنایی پرسیده و چون با او هم‌نظر نبوده آن شخص مثل ذرت توی ماهیتابه به هوا پریده. من از این تشبیه خیلی خوشم آمد چون واقعا اینجور آدم‌ها اینطوری‌اند، تاب تحمل حرف مخالف را ندارند و مدام دست و پا می‌زنند بگویند که حرفی که زدی اشتباه است. حالا حرف تو چه تاثیری در چی دارد و برای کی مهم است که تو همچنین نظری داری معلوم نیست.   

به ب گفتم شاهرخ مسکوب هم توی یک جایی از کتاب در سوگ عشق یاران همین را می‌گوید و بعد شروع کردم به توضیح دادن چیزی 

که خوانده بودم. دقیقش که به نوشته من هم مربوط است این است:  

زندگی اجتماعی ما مثل بدنی گرفتار مرضی ناشناخته و پر تاب و تاب دستخوش نوسان‌های شدید سیاسی است. در تناوب میان دیکتاتوری و هرج و مرج و پرتاب از قطبی به قطب دیگر و در تلاطم‌های شدید تاریخ ایران که سیاست هرچه بیشتر سرنوشت ما را زیر و رو می‌کند، ضرورتا توجه بیمارگونه ما به آن هم بیشتر می‌شود. به نحوی که زندگی سیاسی جای تمام زندگی اجتماعی را می‌گیرد.  در این هیاهو مبارزه اجتماعی در بی‌خبری و جنجال و تبلیغات غرق است. توده به جای شعور سیاسی شور سیاسی دارد. فرهنگ استبداد در سرشت ما رسوخ کرده. دشواری‌ها و مصیبت‌های اجتماعی از هر سو فرو می‌ریزد حتی جان ادمی ارزشی ندارد چه رسد به آزادی و امنیت. در این آشوب کمتر کسی مجالی برای تامل می‌یاید.

توی همین فاصله اولین نان درست شد. چنگی به دل نمی‌زد. مثل چوب خشک سفت بود. س گفت  با املت خوب می‌شود. املت را هم آوردیم ولی آن هم خوب نشده بود. نان آنقدر خشک بود که وقتی یک قاشق املت را می‌گذاشتی رویش وزنش را تاب نمی‌آورد و می‌شکست. شب خیلی خوبی شده بود با اینکه معمولی بود. ب با ذوق گفت می‌خواهید برویم توی بالکن تا چایی حاضر می‌شود؟ داشتم فکر می‌کردم که کاش همیشه انقدر نزدیک و صمیمی بودیم انگار وقتی پیش همیم غم نمی‌تواند نزدیکمان شود. 

شب به گلستان تنها

مامان نشسته بود روی یکی از صندلی‌های مطب و من که رسیدم بلند شد و به سمتم آمد. نگاهش مثل آدمی بود که منتظر کسی است اما یک احتمالی را هم پیش خودش درنظر گرفته که شاید طرف اصلا نیاید. بی‌قراری و دلواپسی را می‌شد توی چشم‌هایش دید و من با این بی‌قراری غریبه نبودم، چون تقریبا همیشه وجود داشت.

 بهم گفت اومدی؟ گفتم آره خیلی دور بود ببخشید.

رفته بودم که از ساختمان آنطرف حیاط از دفترچه بیمه‌اش کپی بگیرم و برگردم. راهروی طولانی زیرزمین را آمده بودم تا جایی که پله‌ها قرار داشتند. از پله‌ها رفته بودم بالا و تازه رسیده بودم به طبقه همکف و کمی که جلو رفتم بالاخره نور حیاط از دور به چشمم خورده بود. انگار که از تونلی سرد و تاریک بخواهی خودت را نجات بدهی و با دیدن نور یکهو فریاد بزنی نور، نور می‌بینم، نجات پیدا کردیم.

از مریض‌ها و همراهانشان گذشته بودم و قیاقه منتظر مامان آمده بود جلوی چشمم. اگر کسی بیاید و ازش چیزی بپرسد و نشنود چی. گوش‌های مامان چند سالی است که سنگین شده و با سمعک هم سخت می‌شنود.

 قدم‌هایم را تندتر کرده بودم اما خانومی که آمده بود جلو و با خوش‌رویی خیلی یواش دم گوشم گفته بود عزیزم چادرت رو سرت کن، جلوی سرعتم را گرفته بود.

جلوی در بیمارستان بقیه‌الله به زن‌ها چادر می‌دهند و من برای اینکه چادر بگیرم گواهینامه‌ام را گرو گذاشته‌ام. دیالوگی آماده کرده بودم با این عنوان که اینجا هم دست‌بردار نیستید؟ حتی حرف حضرت آقا آمده بود توی ذهنم که «ما می‌خواهیم جز رنج بیماری کسی رنج دیگری را متحمل نشود.» البته این را درباره بیمه سلامت گفته بود، ولی حالا داشتند رنج دیگری را هم به تو تحمیل می‌کردند.

س چند وقت پیش تعریف می‌کرد که با یکی از همین زن‌هایی که چادر می‌دهند دهن به دهن گذاشته چون زنی را از روی ویلچر بلند کرده و گفته که حتما باید چادر سرت کنی. س آنطور که خودش می‌گفت به زن گفته بوده خجالت نمی‌کشی و او در جواب گفته قانون بیمارستان این است و اگر زیاد حرف بزنی زنگ می‌زنم حراست بیاید.

حرفی که آماده کرده بودم را نگفتم، چون حوصله دردسر نداشتم. اینکه مامان برود و کارش را انجام دهد برایم واجب‌تر از این بود که وقتم را اینجا هدر دهم. به نظرم به همین خاطر هم هست که اینجا مجبورت می‌کنند چادر سر کنی. چون دل و دماغی برای مبارزه کردن نداری و می‌گویی بگذار کارم راه بیافتد، ارزشش را ندارد و آنها هم از رنج و بی‌حوصله‌گیت سواستفاده می‌کنند.

 چادر را از دور کمرم باز کردم و روی سرم انداختم و خانوم که دور شد و رفت سراغ یکی دیگر چادر را دوباره دور کمرم بستم. این بیشتر از اینکه نوعی دهن‌کجی باشد ناشی از این بود که نمی‌توانستم چادر را روی سرم نگه دارم. از این چادرهای عربی بود که نمی‌دانستم دستم را باید از کجا واردش کنم و از کجا خارج و مدام لیز می‌خورد.

 کاش بدانند یکی از دلایل تنفر از چادر همین چادرهای عربی و جدیدی است که تازه مد شده و سر کردنشان را بلد نیستی. البته دلیل دیگری هم برای سرنکردن داشتم. دلم نمی‌آمد بندازمش روی سرم، چون کثیف بود و بویی شبیه به بوی کافور می‌داد.

از دفترچه کپی گرفتم و به سرعت راه رفته را برگشتم. بهتر نبود بغل همان مطب یک باجه کپی هم می‌گذاشتند؟ چرا بهتر بود ولی نکرده بودند چون به نظرم می‌خواستند دق‌ات بدهند. به این خاطر که اینجا، بیمارستان دولتی است و ازت پولی نمی‌گیرند. می‌خواستند هی برای هر کاری از این ساختمان بروی به آن ساختمان و خسته‌ات کنند و به یادت بیاورند که هیچ چیز مفتی‌ای بدون زحمت نیست و بیشتر از تو می‌خواستند مریض را دق بدهند که باید چشم به راه برگشتن تو می‌ماند.

مامان گفت ببخشید توی زحمت افتادی. گفتم نه این چه حرفی است وظیفه است. از اینکه به او خدمت کنم احساس خوبی بهم دست می‌دهد. انگار که دینی به گردنم باشد. می‌خواهم اینطوری جبران روزهایی را بکنم که او داشت توی آشپزخانه آشپزی می‌کرد یا تک و تنها می‌نشست و ما آدم حسابش نمی‌کردیم. روزهایی که فقط با هم حرف می‌زدیم و او دنبالمان راه می‌افتاد و می‌گف چی؟ به منم بگید. من سردرنمیارم. ولی ما از این سوالش هم کلافه می‌شدیم و یکجوری پسش می‌زدیم. چون حرف‌هایمان را نمی‌فهمید یا توضیحش خیلی طولانی بود و ما حوصله‌اش را نداشتیم.

منشی صدایم کرد که دفترچه را بهش بدم. زن جوانی بود که مقنعه را خیلی جلو کشیده بود و صورت رنگ پریده‌ای داشت. بیشتر مثل مجری‌های صدا و سیما بود تا منشی مطب. یکی آمد ازش پرسید من می‌خوام اضافیم رو لیزر کنم چقدر می‌شه؟ و من تعجب کرده بودم از اینکه اینجا موهای اضافی را هم لیزر می‌کنند. فکر کرده بودم همه مثل مامان کارشان خیلی واجب است و مربوط می‌شود به برداشتن زائده یا توموری. حتی روی سرو صورتشان دنبال نشانی گشته بودم. بیشتر از این تعجب کرده بودم که حالا چرا اینجا را یعنی بیمارستان سپاه را برای اینکار انتخاب کرده‌اند، جای بهتری برای این کار نبود؟

«مامان جون تشریف بیارید.» با این صدا به خودم آمدم. منشی داشت مامان را اینطور صدا می‌کرد و من خیلی خوشم آمد که دارد به مامان محبت می‌کند. حیف که مامان نشنید. چند ثانیه از رفتنش توی اتاق نگذشته بود که صدایم کردند. اینجا هویتت همراه بیمار است. خانومی از توی اتاق بیرون آمد و پرسید شما همراه مریضید؟ نمی‌گذارد روسریش را دربیاوریم.

مامان از اینکه پیر شده بود خجالت می‌کشید. از اینکه روسری‌اش را دربیاورد و بقیه موهای سفید و کم پشتش را ببینند واهمه داشت. هرچقدر هم که می‌گفتی همه پیر می‌شوند مگر پیری چه‌اش است، گوش نمی‌داد. دست‌هایش را نگاه می‌کرد و می‌گفت چه پیر شده از بس چیز میز شستم و تو هر چقدر می‌گفتی عیبی ندارد فایده نداشت. گاهی برای اینکه زجرکش‌ات کند حرف‌هایی ناراحت‌کننده‌‌تر از این هم می‌زد. مثل اینکه می‌گفت به من مرتب سر بزنید و نگذارید خیلی خاک جمع شود و منظورش بهشت‌زهرا بود. نمی‌دانم چرا اینطوری دنبال جلب توجه بود، چون بعدش می‌دید که اشک‌هایت همیشه سرازیر می‌شوند و باز هم دست بردار نبود. می‌گفت بچه‌ام دارد گریه می‌کند و تو را به بقیه نشان می‌داد و تا خجالت می‌کشیدی.

بهش گفتم روسریت را دربیاور عیبی ندارد و او روسری‌اش را درآورده بود. شاید از حضور من احساس امنیت می‌کرد و من از این خوشحال بودم.

عمل، عملی سرپایی بود که خیلی زود تمام شد. پشت سرش را بخیه زده بودند و تکه‌ای از زائده را داده بودند دستم که ببرم آزمایشگاه. آزمایشگاه کجا بود؟ ساختمان آنطرف حیاط. به مامان گفتم بشین تا بیام و چون نشنید هدایتش کردم سمت صندلی. گفتم درد داری؟ گفت نه. خوب می‌توانست درد را تحمل کند. مثلا قابلمه داغ را از روی گاز برمی‌داشت یا دستمال آتش گرفته را با دست خاموش می‌کرد و آخ نمی‌گفت، انگار که شعبده‌باز باشد. حتی وقتی صورتش را بند می‌انداختم هم شکایتی نمی‌کرد. فقط بعضی‌ موقع‌ها می‌دیدی که قطره اشکی از چشم‌هایش پایین می‌آید. می‌پرسیدی درد داری؟ می‌گفت نه، آدمی که پنج تا زاییده که درد حالیش نیست.

قبل از اینکه وارد آن راهروی طولانی شوم برگشتم و نگاهش کردم. با چشم داشت دنبالم می‌کرد. گفتم زود برمی‌گردم و وارد راهروی پرجمعیت شدم و خودم را باز توی حیاط پیدا کردم. به این فکر کرده بودم که چه خوب که مامان ما را دارد و مجبور نیست اینهمه راه را تک و تنها بیاید و برود. از اینکه بچه‌ای مثل من داشت که بتوانم برایش کاری کنم خوشحال بودم، ولی از اینکه آنجا منتظر من نشسته باشد نه. زائده را برای پاتولوژی دادم به آزمایشگاه و راه رفته را به سرعت برگشتم پیشش. می‌خواستم بگویم بیا بریم باهم ناهار بخوریم و برای گفتن این احساس بی‌قراری بهم دست داده بود